Năm 2018, Iran đã tổ chức Hội chợ Sách Quốc tế Tehran lần thứ 30, một sự kiện văn hóa được mong chờ hàng năm thu hút hàng triệu người tham quan và hàng nghìn nhà xuất bản từ khắp nơi trên thế giới. Nhưng ẩn dưới vẻ hào nhoáng của những gian hàng sách khổng lồ và những buổi gặp gỡ với các tác giả nổi tiếng là một câu chuyện phức tạp về quyền tự do ngôn luận và sự kiểm duyệt nghiêm ngặt của chính phủ Iran.
Trong vai trò là một nhà sử học chuyên về văn hóa và xã hội Iran, tôi tin rằng Hội chợ Sách Quốc tế Tehran năm 2018 là một ví dụ điển hình cho sự căng thẳng thường trực giữa niềm khao khát được tiếp cận tri thức và những hạn chế chính trị được áp đặt lên nền văn hóa Iran.
Hội chợ sách năm đó đã chứng kiến sự tham gia của nhiều nhà xuất bản quốc tế, mang theo consigo hàng ngàn đầu sách thuộc đủ thể loại: từ tiểu thuyết và thơ ca đến khoa học và lịch sử. Những tác phẩm nổi tiếng của các nhà văn phương Tây như Jane Austen, Charles Dickens, và Gabriel Garcia Marquez đã được dịch sang tiếng Farsi và được bày bán tràn lan trên các kệ sách.
Tuy nhiên, bức tranh văn hóa đa dạng này bị che lấp bởi một màn sương mờ ảo của sự kiểm duyệt. Trước khi hội chợ khai mạc, chính phủ Iran đã thực hiện một cuộc sàng lọc khắt khe đối với tất cả các cuốn sách được trưng bày. Những tác phẩm bị coi là có nội dung “không phù hợp” với tư tưởng chính trị hay tôn giáo của chế độ đã bị loại bỏ khỏi danh sách xuất bản.
Những tiêu chí cho việc kiểm duyệt lại rất mơ hồ và mang tính chất tùy tiện, khiến nhiều nhà xuất bản nước ngoài cảm thấy bối rối và khó chịu. Một số tác phẩm văn học kinh điển được coi là “quá táo bạo” về mặt chính trị hay xã hội đã bị cấm lưu hành, trong khi những cuốn sách có nội dung tuyên truyền chính trị của Iran lại được ưu tiên trưng bày.
Sự kiểm duyệt này đã gây ra nhiều tranh cãi trong cộng đồng quốc tế và trở thành tâm điểm của sự chỉ trích đối với chính phủ Iran. Các tổ chức nhân quyền như Amnesty International và Human Rights Watch đã lên tiếng tố cáo chính phủ Iran vi phạm quyền tự do ngôn luận và hạn chế quyền tiếp cận thông tin của công dân Iran.
Tuy nhiên, chính phủ Iran biện minh cho hành động kiểm duyệt của mình bằng cách nói rằng họ chỉ muốn “bảo vệ” nền văn hóa và giá trị truyền thống của đất nước khỏi những tác động tiêu cực từ bên ngoài. Họ khẳng định rằng việc kiểm duyệt là cần thiết để duy trì trật tự xã hội và ngăn chặn sự xâm nhập của tư tưởng “phản cách mạng”.
Bất chấp sự kiểm duyệt, Hội chợ Sách Quốc tế Tehran năm 2018 vẫn thu hút được đông đảo người tham quan. Nhiều độc giả Iran đã bày tỏ mong muốn được tiếp cận với những tác phẩm văn học từ khắp nơi trên thế giới và đã tìm mọi cách để vượt qua những rào cản của sự kiểm duyệt.
Trong thời đại thông tin như ngày nay, việc hạn chế quyền tự do ngôn luận là một điều vô cùng khó khăn. Internet và mạng xã hội đã trở thành những kênh phổ biến để chia sẻ thông tin và ý kiến.
Nhiều độc giả Iran đã sử dụng internet để tìm kiếm và tải xuống những cuốn sách bị cấm tại Iran. Họ cũng đã tham gia vào các cuộc thảo luận trực tuyến về văn học và chính trị, nơi họ có thể bày tỏ quan điểm của mình một cách tự do hơn.
Kết luận: Hội chợ Sách Quốc tế Tehran năm 2018 là một sự kiện phức tạp phản ánh những thách thức mà Iran đang phải đối mặt trong việc cân bằng giữa truyền thống và hiện đại, giữa kiểm duyệt và tự do ngôn luận. Sự kiện này cũng cho thấy sức mạnh của văn học và niềm khao khát được tiếp cận tri thức của con người, bất kể những rào cản chính trị hay xã hội nào.
Một số tác phẩm bị cấm tại Hội chợ Sách Quốc tế Tehran năm 2018:
Tác giả | Tên sách | Lý do bị cấm |
---|---|---|
Salman Rushdie | The Satanic Verses | Nội dung được coi là xúc phạm đạo Hồi |
Khaled Hosseini | The Kite Runner | Nội dung miêu tả tình trạng phụ nữ ở Afghanistan bị coi là phản ánh tiêu cực về Islam |
Orhan Pamuk | Snow | Nội dung chính trị được coi là gây chia rẽ |
Lưu ý: Danh sách này chỉ mang tính minh họa và không phải là danh sách đầy đủ các tác phẩm bị cấm tại Hội chợ Sách Quốc tế Tehran năm 2018.